Ιστορία
Διάγραμμα σελίδων 16-18 (Ο
Ιουστινιανός και το έργο του)
1.Η
Στάση του Νίκα
Ο Ιουστινιανός
(527-565) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Στην
αρχή της βασιλείας του (532) αντιμετώπισε με τη βοήθεια της συζύγου του Θεοδώρας την εξέγερση των δήμων του Ιπποδρόμου. Οι δήμοι ήταν
κάτι σαν αθλητικά σωματεία, αλλά είχαν και πολιτική δύναμη (ήταν κάτι σαν
πολιτικά κόμματα). Οι κυριότεροι δήμοι ήταν οι Βένετοι (=Γαλάζιοι) και οι Πράσινοι.
Ονομάστηκαν έτσι από το χρώμα της στολής που φορούσαν οι αθλητές της αγαπημένης
τους ομάδας. Ο Ιουστινιανός κατέπνιξε την εξέγερση, που άφησε πίσω της 30.000
νεκρούς. Ονομάστηκε Στάση του Νίκα
από την κραυγή «Νίκα» που φώναζαν οι φίλαθλοι στον Ιππόδρομο για τον αγαπημένο
τους αγωνιζόμενο. Μετά το τέλος της εξέγερσης ο Ιουστινιανός ενίσχυσε την
εξουσία του αυτοκράτορα και περιόρισε τη δύναμη των δήμων.
2.Ιουστινιανός
και θρησκεία
Ο Ιουστινιανός
προσπάθησε να ενισχύσει την Ορθοδοξία με τα ακόλουθα μέτρα: α) προσπάθησε να
την επιβάλει σε όλη την έκταση της αυτοκρατορίας, β) καταδίωξε τους αιρετικούς
και τους ειδωλολάτρες, γ) έκλεισε το 529 την Πλατωνική Ακαδημία (φιλοσοφική
σχολή) στην Αθήνα, δ) προσπάθησε να διαδώσει το Χριστιανισμό στον Καύκασο και
την Ανατολική Αφρική.
3.Ιουστινιανός
και νομοθεσία
Ο αυτοκράτορας
προσπάθησε να βάλει σε τάξη (=να κωδικοποιήσει) το ρωμαϊκό δίκαιο, αφού μερικές
φορές ένας νόμος έλεγε το αντίθετο από έναν άλλο για το ίδιο θέμα. Οργάνωσε με
τη βοήθεια σοφών νομικών τη νομοθεσία σε 4 βιβλία: 1) Ιουστινιάνειος κώδικας που περιλάμβανε τους νόμους πριν από την
εποχή του Ιουστινιανού. 2) Πανδέκτης
που περιλάμβανε γνώμες Ρωμαίων νομικών του παρελθόντος για διάφορα ζητήματα 3) Εισηγήσεις, ένα βιβλίο για τους
αρχάριους σπουδαστές της Νομικής. 4) Νεαρές:
οι νέοι νόμοι του Ιουστινιανού, οι οποίοι ήταν γραμμένοι στα Ελληνικά, αφού οι
κάτοικοι της ανατολικής αυτοκρατορίας δεν καταλάβαιναν πια καλά τα Λατινικά.
4.Εξωτερική
πολιτική του Ιουστινιανού
Ο Ιουστινιανός με
τη βοήθεια των περίφημων στρατηγών του Ναρσή
και Βελισάριου προσπάθησε να
ανακτήσει τα χαμένα εδάφη της δυτικής αυτοκρατορίας. Νίκησε μετά από
πολύχρονους και σκληρούς αγώνες τους Βανδάλους στη Βόρεια Αφρική, τους
Οστρογότθους στην Ιταλία και τους Βησιγότθους στα νότια παράλια της Ισπανίας.
Ωστόσο στην Ανατολή το Βυζάντιο είχε εδαφικές απώλειες από τους Πέρσες και το
βασιλιά τους Χοσρόη Α΄. Τελικά έγινε ειρήνη ανάμεσα σε Βυζαντινούς και Πέρσες
το 562. Στα Βαλκάνια ο Ιουστινιανός δεν μπόρεσε να εμποδίσει με επιτυχία τις
εισβολές των Σλάβων. Τελικά οι φιλόδοξοι πόλεμοι του Ιουστινιανού στη Δύση
εξάντλησαν οικονομικά και στρατιωτικά το κράτος και μετά το θάνατό του το
Βυζάντιο γρήγορα έχασε τα περισσότερα από τα εδάφη που κατέκτησε.
5.Η
Αγία Σοφία
Ο Ιουστινιανός
έχτισε πολλές εκκλησίες, κάστρα κ.τ.λ., αλλά το πιο σπουδαίο από τα κτίσματά
του ήταν η Αγία Σοφία (532-537). Αρχιτέκτονες ήταν ο Ισίδωρος και ο Ανθέμιος.
Το κτίριο ανήκει στις λεγόμενες βασιλικές με τρούλο, ένα νέο για την εποχή
είδος ναού που συνδυάζει τις βασιλικές (μακρόστενα κτίρια) με τους θόλους
(κυκλικά ή πολυγωνικά κτίρια). Το κτίριο είναι σχεδόν τετράγωνο και στο κέντρο
του σχηματίζεται ένα μικρότερο τετράγωνο από τέσσερεις γιγάντιους πεσσούς
(τετραγωνικές κολόνες). Πάνω στο μικρότερο τετράγωνο στηρίζεται ο γιγάντιος
τρούλος (θόλος). Στη βάση του τρούλου υπάρχουν δεκάδες μικρά παράθυρα, τα οποία
αφήνουν να μπαίνει το φως και έτσι ο τρούλος μοιάζει να κρέμεται στον αέρα. Η
Αγία Σοφία υμνήθηκε όσο καμιά άλλη εκκλησία της ορθοδοξίας, υπήρξε πηγή
έμπνευσης για τον Ελληνισμό, έγινε σύμβολο του Βυζαντίου και της Ορθοδοξίας,
επηρέασε τα σχέδια των ναών στους επόμενους αιώνες, ενώ υπήρξε πηγή έμπνευσης
και για τα τζαμιά που έχτισαν οι Άραβες και οι Τούρκοι.
