Ιστορία Β -Σχεδιάγραμμα σελ. 74-77 (Βυζαντινή γραμματεία)

Ιστορία -Σχεδιάγραμμα σελ. 74-77 (Βυζαντινή γραμματεία)

1.Βασικές κατηγορίες της Βυζαντινής γραμματείας

Ως προς τη γλώσσα: 1.Λόγια γραμματεία: γράφεται σε μια γλώσσα που μιμείται την αρχαία ελληνική αττική διάλεκτο. Την προτιμούν οι συγγραφείς που απευθύνονται σε μορφωμένους αναγνώστες.  2.Δημώδης γραμματεία: γράφεται σε απλούστερη και λαϊκότερη γλώσσα. Απευθύνεται στο ευρύτερο, όχι ιδιαίτερα μορφωμένο, κοινό.

Ως προς το περιεχόμενο: 1.Θρησκευτική γραμματεία: έχει κυρίως θρησκευτικό περιεχόμενο (π.χ. εκκλησιαστικοί ύμνοι). 2.Κοσμική γραμματεία: δεν έχει θρησκευτικό περιεχόμενο (π.χ. έργα μαθηματικών).

2.Τα κυριότερα είδη της Βυζαντινής γραμματείας

Α.ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Α1.Εκκλησιαστική ποίηση: διακρίνεται στη λειτουργική, η οποία χρησιμοποιείται στη Θεία Λειτουργία, και τη μη λειτουργική, η οποία δεν χρησιμοποιείται. Μεγάλα ονόματα: Ρωμανός ο Μελωδός, Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Κοσμάς ο Μελωδός, Θεόδωρος Στουδίτης, Κασσιανή.

Α2.Θεολογικά κείμενα: ξεχωρίζουν τα έργα των Μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, του Ιωάννη του Δαμασκηνού, του Συμεών του Νέου Θεολόγου, του Γρηγορίου του Παλαμά. Εδώ ανήκει και η αγιολογία, η μελέτη της ζωής των αγίων.

Α3.Φιλοσοφία: δεν υπάρχει φιλοσοφία στο Βυζάντιο με την αρχαία ελληνική έννοια της αναζήτησης απαντήσεων στα μεγάλα προβλήματα που αφορούν τη φύση και τον άνθρωπο. Στη βυζαντινή εποχή μετατρέπεται σε κλάδο της θεολογίας και η μελέτη του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα γίνεται από χριστιανική σκοπιά. Εντούτοις στους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου εμφανίζονται και πραγματικοί φιλόσοφοι, όπως ο Μιχαήλ Ψελλός και ο Ιωάννης Γεμιστός ή Πλήθων.

Β.ΚΟΣΜΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Β1.Λόγια κοσμική ποίηση: Ελληνική Ανθολογία: μια συλλογή από 4.000 επιγράμματα (σύντομα ποιήματα) που χρονολογούνται από τον 6ο ως το 10ο αιώνα. Μιμούνται τα αντίστοιχα αρχαία ελληνικά επιγράμματα. Το έπος του Βασιλείου Διγενή Ακρίτα: πολύστιχο επικό ποίημα που δεν πρέπει να το συγχέουμε με τα ακριτικά δημοτικά τραγούδια, αν και έχουν τον ίδιο ήρωα. Γράφτηκε από άγνωστο λόγιο ποιητή του 11ου αιώνα.

Β2.Δημώδης κοσμική ποίηση: Ακριτικά δημοτικά τραγούδια: από το 10ο αιώνα. Πτωχοπροδρομικά: ποιήματα γραμμένα το 12ο αιώνα από το Θεόδωρο Πρόδρομο ή Πτωχοπρόδρομο, έναν δάσκαλο ο οποίος θρηνεί για τη φτώχεια του και παρακαλεί τον αυτοκράτορα να τον ενισχύσει οικονομικά, ενώ ασκεί κοινωνική κριτική στους πλούσιους και ισχυρούς, άρχοντες και μοναχούς. Ιπποτικά μυθιστορήματα: γράφτηκαν στην εποχή των Παλαιολόγων και περιέχουν πολλές επιδράσεις από τη Δύση.
B3.Ιστορικά κείμενα: Διακρίνονται στην λογιότερη ιστοριογραφία, δηλαδή την αντικειμενική καταγραφή γεγονότων στο πρότυπο των αρχαίων Ελλήνων ιστορικών όπως ο Θουκυδίδης, και την πιο λαϊκή χρονογραφία, μια αφήγηση γεγονότων με έμφαση στα θαύματα και τις φυσικές καταστροφές, χωρίς επιστημονικές αξιώσεις. Ο σπουδαιότερος ιστορικός του Βυζαντίου είναι ο Προκόπιος (εποχή Ιουστινιανού) και σπουδαιότεροι χρονογράφοι ο Ιωάννης Μαλάλας (6ος αιώνας) και ο Θεοφάνης (8ος- 9ος αιώνας).
B4.Ρήτορες και γραμματικοί: μελετούν την αρχαία ελληνική γλώσσα από κάθε άποψη. Γράφουν λεξικά, γραμματικές κ.τ.λ. και λόγους για διάφορα θέματα (π.χ. εγκώμια για αυτοκράτορες).

3.Η αντιγραφή των αρχαίων ελληνικών κειμένων

Οι Βυζαντινοί διαφύλαξαν για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό τα έργα των αρχαίων Ελλήνων, αντιγράφοντάς τα σε χειρόγραφα, μια πολύ κοπιαστική και δαπανηρή εργασία. Στην αντιγραφή ξεχώρισαν τα μοναστήρια, τα οποία διέθεταν ειδικούς χώρους και αντιγραφείς. Τα βυζαντινά χειρόγραφα διακρίνονται για την επιμέλεια και την καλλιγραφία τους. Τον 9ο αιώνα από ένα μοναστήρι, τη μονή Στουδίου, ξεκινά μια σπουδαία διαδικασία, ο μεταγραμματισμός, δηλαδή η αντιγραφή των αρχαίων χειρογράφων από την κεφαλαιογράμματη γραφή 

(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Codex_alexandrinus.jpg/449px-Codex_alexandrinus.jpg)  

στη μικρογράμματη.

 (http://www.nativlang.com/greek-language/byzantine-minuscule.png)